17de eeuwse octrooien van uurwerkmakers

- 0 reacties
Naamschildje van Haagse klok door Salomon Coster. De toevoeging “Met privilege” verwijst naar het op 16 juni 1657 verleende octrooi.

Patentrecht lijkt iets van onze tijd. Toch werden vanaf de renaissance regelmatig octrooien geclaimd en verleend. Tot de vroegste behoort een octrooi uitgevaardigd in 1536 door het Habsburgse Rijk aan Gemma Frisius voor een globe. Het octrooi voor de toepassing van het slingeruurwerk volgens Christiaan Huygens, dat door de Staten-Generaal op 16 juni 1657 voor 20 jaar werd toegekend aan Salomon Coster, is vaak vermeld. Zo ook het door Huygens aangevochten octrooi, dat op 9 augustus 1658 voor de duur van 21 jaar werd verleend aan de Rotterdamse uurwerkmaker Symon Douw.

Minder bekend zijn andere octrooien die in de tweede helft van de 17de eeuw door de Staten-Generaal werden verstrekt. Zo ontving Huygens in op 5 december 1664 voor een termijn van 20 jaar octrooi op een uitvinding ter verbetering van zijn slingerklok. Op 4 oktober 1675 viel Huygens bovendien een octrooi ten deel voor zijn zakhorloge. Hierbij gaat het om de uitvinding van de balansveer, dat hem voor 15 jaar werd vergund. Ook in Frankrijk wist Huygens zijn uitvindingen middels octrooien vast te leggen. Zo werd verkreeg hij in 1665 octrooi “pour l’ usage des montres a Pendule sur mer” (te weten: zijn zee-uurwerken) en in 1675 voor zijn horloge met balansveer.

De Haagse uurwerkmaker Salomon Coster was oorspronkelijk afkomstig uit Haarlem. Zijn stadsgenoot Isaack van Nickele ontving op 22 maart 1662 van de Staten-Generaal voor 15 jaar octrooi op een uitvinding voor een wijze waarop uurwerken, groot of klein, met of zonder slagwerk, met een gangduur van 3 maanden, 6 maanden, 1, 2, 3, 4, 5, 6 jaar of meer, zonder de noodzaak van tussentijdse opwinding. Op 17 maart kreeg Willem Meester, uurwerkmaker uit Leiden, octrooi voor zijn mechanisme voor klokken, spitten en molens, waarvoor raderen zonder tanden werden gebruikt.  In juli 1663 werd Joost Noorda, meester uurwerkmaker uit dezelfde plaats, door de Staten van Holland en West-Friesland octrooi verleend voor een uitvinding m.b.t. een horloge zonder balans of balansveer.

Naast octrooien voor uurwerktechnische uitvindingen, werden ook diverse patenten verleend voor uitvindingen op astronomisch en navigatie-gebied, zoals instrumenten voor het bepalen van de lengtegraad.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *