Wanneer bent u voor het laatst geflitst? Dure grap! Maar weet u hoe het gekomen is dat wij zo vast in de greep van de wetshandhavers zijn gekomen?
En weet u nog dat we telefoonnummer 002 draaiden om de juiste tijd te horen? De stem van Tante Cor vertelde ons die. Maar waarom hebben we haar afgedankt, en hoe kwam het dat we haar van 1934 tot 1969 wel hoorden?
Herinnert u zich de wereldrecords van Ada Kok? De revolutionaire elektrisch-pneumatische tijdregistratie met de Gatsometer liet over de tijd geen twijfel bestaan. Maar hoe werkte dat?
Vragen over tijd die worden beantwoord in de tentoonstelling Het Tijdnetwerk. Een tentoonstelling over de elektrische tijdmeting in Nederland, die wordt gehouden van 1 mei tot 1 november 2015 in het Museum van het Nederlandse Uurwerk in Zaandam.
In de tentoonstelling zijn objecten van alle Nederlandse makers van elektrische tijdmeters te zien, voor zover deze te achterhalen vielen. Daarnaast zijn alle publicaties over elektrische tijdmeting uit de periode van 1850 tot 1960 in de tentoonstelling opgenomen. Verder wordt de magnifieke regulateur van Hipp getoond, die waarschijnlijk het eerste tijdnetwerk in Rotterdam van de juiste tijd voorzag.
Vanaf de 19e eeuw ging het leven steeds sneller. Er kwamen ongekende transport- en communicatienetwerken. Het elektrische tijdnetwerk maakte hiervan deel uit.
De tentoonstelling vertelt over de pogingen van de Nederlandse klokkenindustrie om hierin mee te gaan. Over de droom van F.C. de Jong, over de commerciële strijd om de tijd, over het streven van Pieter Paauwe en ENEM om Nederland weer een plaats te geven in de wereld van de tijdmeting. En kleurrijke figuren als Tante Cor, de narrige suikerbakkerszoon Cor Jamin en de flamboyante rallyrijder Maus Gatsonides.
Door het elektrische tijdnetwerk werd de tijd steeds meer door iedereen gedeeld. Uiteindelijk werd het ideaal van één globale tijd bereikt. Onze tijd. Een kunstmatige tijd waarin we dagelijks gevangen zitten, op het werk, in de trein en als we ons ontspannen. Maar is dit nog wel onze eigen tijd?
De tentoonstelling heeft een vernieuwende opzet. Naast de expositie in het museum is er een aanvullende digitale tentoonstelling, die interactief bekeken kan worden op een groot touchscreen in het museum. Hier zijn films, animaties en foto’s te zien en kunnen publicaties digitaal doorgebladerd worden.
Er is ook een boek over het tijdnetwerk verschenen. Naast de catalogus van de tentoonstelling bevat dit de verhalen over de vernieuwingen en de betrokkenen. Meer informatie over het boek vindt u hier.
De tentoonstelling is een product van samenwerking met Clockdoc.org, een website die voor een internationaal publiek informatie over elektrische uurwerken beschikbaar stelt, en de volgende individuele vrijwilligers:
Ted Bosschieter (expertise m.b.t. Hipp en De Jong, animaties voor de digitale presentatie), Jan van Harten (digitale presentatie en audio, digitalisering van alle documenten, projectcoördinatie), Wim Heij (expertise en research m.b.t. ENEM), Willem van der Krogt (expertise m.b.t. Paauwe’s Patent), Rob Timmermans (video over Gatsonides, research m.b.t. Tante Cor), Gijs Veraart (expertise m.b.t. de objecten van de SMAT, fotografie), Hans Vrolijk (research m.b.t. Jamin en Carley), Kees Grimbergen (research m.b.t. de verdere ontwikkeling van de tijdmeting) en Menno Timmer (productie van het boek).
Zonder hen allen had het project geen succes kunnen hebben.
De tentoonstelling werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de gemeente Zaanstad.