Op 3 december a.s. van 10.00 tot 17.00 uur vindt in in Teylers Museum in Haarlem een Nederlands-Engelse symposium over de uitvinding van het slingeruurwerk plaats. Tijdens het symposium zal de spectaculaire ontdekking openbaar gemaakt worden van één van ’s werelds oudste nog bestaande slingeruurwerken, die direct gekoppeld kan worden aan de uitvinding van de slinger in 1656 door de bekende Nederlandse wis-, natuur- en sterrenkundige Christiaan Huygens.
Tijdens de voorbereiding van het symposium is een slingerklok ontdekt met gewichtsaandrijving, die waarschijnlijk gemaakt is in het atelier van Salomon Coster, de uitvoerende klokkenmaker van Christiaan Huygens. Tot nu toe waren van Salomon Coster uit de beginperiode van de slinger slechts 8 klokken bekend, alle met veeraandrijving. Deze klok dateert uit 1657, en stemt in vele opzichten overeen met het uurwerk dat Huygens in 1658 in “Horologium” beschreef. Waarschijnlijk is het de oudste slingerklok op gewicht die we kennen!
Het uurwerk is na een tip van Prof. Dr. Ir. Plomp en een research van 2,5 jaar door Michiel van Hees (bestuurslid MNU en één van de initiatoren van het symposium) ontdekt in het depot van het Universiteitsmuseum Utrecht. Het vond niet eerder erkenning omdat het is ondergebracht in een niet origineel kastje en is voorzien van een eveneens niet origineel signatuurplaatje.
Slingerklokken met gewichtsaandrijving werden, voor zover tot nu toe bekend, in een latere periode ontwikkeld, en hoewel we uit de brieven van Huygens weten dat zij door Nederlandse makers gemaakt moeten zijn, kenden wij als vroegste exemplaren die van de beroemde Franse klokkenmaker Thuret.
Naast deze spectaculaire nieuw ontdekte klok is een aantal zeer zeldzame klokken uit verschillende landen uit de periode voor, rond en na de uitvinding van de slingerklok te zien in een tentoonstelling in het MNU te Zaandam. De tentoonstelling loopt tot 5 december 2011.
Onder voorzitterschap van Prof. Dr. E. van den Heuvel zullen de sprekers zijn Pier van Leeuwen (conservator MNU), Prof. Dr. Ir. R. Plomp (auteur), Rebecca Pohancenik (promovenda), Michiel van Hees (bestuurslid MNU), Prof. Dr. Ir. C.A. Grimbergen (bestuurslid MNU), Sebastian Whitestone (horologist) en Keith Piggott (horologist).
In deze bijdragen zullen vele aspecten van de uitvinding belicht worden, zoals de ontwikkeling van de uurwerktechnologie voorafgaand aan de uitvinding van het slingeruurwerk, de wetenschappelijke belangstelling van Christiaan Huygens, de internationale verspreiding van wetenschappelijke ideeën en de concurrentie rondom de uitvinding. Het symposium wordt georganiseerd door het Museum van het Nederlandse Uurwerk (MNU).
Beste Carel Hofland,
Ik ben erg laat met mijn reactie, maar door allerlei omstandigheden lees ik je artikel nu pas. Als voormalig restaurator van Museum Boerhaave ben ik erg geïnteresseerd in deze ontdekking. Ik heb namelijk in 2007 een exacte replica gebouwd van de Costerklok van Boerhaave en met dit proces ben ik feitelijk tot de conclusie gekomen dat de Boerhaave klok als experiment is gebouwd. Er zitten onlogische zaken in die door trial and error aangepast zijn totdat het prototype bleef functioneren. Dit klokje is volgens mij een omgebouwde renaissance tafelkok waarmee het volgens mij het eerste slingeruurwerk moet zijn. Maar graag zou ik een keer met u een discussie aangaan over dit onderwerp.
Ik hoop op uw reactie
Bart Molenaar