De wijzerpaat scène uit Metropolis, UFA 1926 [Collection Cinematheque Suisse]Als je iets hebt met klokken, stuit je op de meest uiteenlopende plaatsen op plaatjes die tot de verbeelding spreken. Zo zijn er legendarische shots uit de geschiedenis van de cinematografie. Tot mijn favorieten behoort een scène uit Fritz Langs filmklassieker Metropolis uit 1926 naar een scenario van Thea von Harbou. Het bekende shot toont een fabrieksarbeider die uit alle macht probeert de wijzers op een wijzerplaat in opeenvolgende standen te verzetten. De wijzerplaat is ingedeeld in 10 cijfers, waaromheen nog eens 50 kleinere cijfers zijn aangebracht. Deze cijfers markeren gloeilampen, die beurtelings gaan branden en het signaal vormen voor het verzetten van de wijzers. De functie van deze handeling is volstrekt irreëel en moet de toeschouwer verplaatsen in de krankzinnigheid van het door machinerieen beheerste bestaan.
Deze Duits-expressionistische UFA film mag worden beschouwd als een maatschappijkritische nachtmerrie in art deco vormgeving. Het cinematografische meesterwerk neemt stelling tegen het lot van de arbeider als loonslaaf in de geïndustrialiseerde maatschappij. De arbeiders sjokken als kuddedieren voort in een monotone kadans. Een monsterlijke moloch van een machinerie slokt ze vervolgens als het ware op. Enkele jaren geleden zijn scenefoto’s naar originele herontdekte glasnegatieven geëxposeerd in het Palais de Tokio, het filmmuseum in Parijs. De film is recentelijk gerestaureerd en met een half uur verloren gewaande scènes aangevuld. Sinds kort op DVD uitgebracht door het Berlijnse Filmmuseum. Een echte aanrader!
