Het equatiehorloge van Jan van den Brink

- 0 reacties

Jan van den Brink door een leerling van Van Velthoven (Fundatie van Renswoude, Utrecht)

In de Pruikentijd ontstonden er diverse burgerinitiatieven om technologische vernieuwingen in praktijk te brengen. Het was er de initiatiefnemers bovendien om te doen, dat deze vernieuwingen van algemeen nut zouden zijn. Deze trend is een van de uitingsvormen van de Verlichting. Horlogemakers zoals de Amsterdammer Willem Writs en de Rotterdammer Steven Hoogendijk richtten hiertoe geleerde genootschappen op. Een ander verlicht initiatief was de oprichting van een weeshuis waar de pupillen een behoorlijke vakopleiding ontvingen, waarmee zij in het eigen levensonderhoud konden voorzien. Dit was de Fundatie van Renswoude in Utrecht, die haar deuren opende in 1761, dus inmiddels 250 jaar geleden. De instelling maakte al snel naam en prominenten zoals prins Willem V (onze laatste stadhouder) en de Franse generaal Pichegru vereerden de Fundatie met een bezoek.


Onbekend talent (M. Langenbach, 1991)

De Fundatie van Renswoude bewaart nog altijd een reeks portretten en levensbeschrijvingen van kwekelingen die op deze kweekschool een opleiding genoten. Deze portretten zijn tussen 1765 en 1790 vervaardigd. Hieronder bevinden zich de horlogemakers Jan van den Brink (1748-na 1803), Johan Hendrik Meessen (* 1758), Jan Willem Nullen (1761-1778) en Franciscus Matthijsen (1766-1821). Van den Brink ontving zijn opleiding bij de Utrechtse horlogemaker Van Ceulen, de Parijse horlogemaker Jean Romilly (1714-1796), en N. Parent. Meesen, Nullen en Matthijsen gingen in de leer bij Van den Brink, waar zij horloges naar Frans model leerden maken. In 1789 bestelde de Fundatie een staand horloge bij Matthijsen.

Zakhorloge van F. van Ceulen, Utrecht (MNU) (Illustratie uit de Haagsche Post, 1930)

Het Museum van het Nederlandse Uurwerk bezit een bijzonder zakhorloge van Jan van den Brink. Het stamt uit de collectie van de Amsterdamse vrouwenarts Dr. Bodo Slingenberg (1875-1974). Het horloge naar Frans model is gevat in een vuurvergulde kast en dateert van rond 1770. De geëmailleerde wijzerplaat geeft behalve de reguliere tijd ook de “minutes du soleil” of equatietijd aan. De equatie of tijdvereffening is het verschil tussen de ware zonnetijd en de gemiddelde tijd.  Het museum bezit tevens een zakhorloge (ca. 1757) van de Utrechtse horlogemaker Franciscus van Ceulen. Dit horloge stamt uit dezelfde collectie.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *