Oproer in het museum! In het kader van de Maand van de Geschiedenis stelt het MNU zakhorloges tentoon die gebruikt werden als propaganda in onze laatste burgeroorlog, de strijd tussen de Patriotten en de Orangisten. Verder zijn er horloges die getuige zijn van de uiteindelijke zege van het Oranjehuis.
De tentoonstelling begint op 29 september en sluit op 30 oktober. Tegelijk worden ook zakhorloges met ongebruikelijke tijdsaanduidingen tentoongesteld. Lees hier meer over die tentoonstelling.
Tegen het einde van de 18e eeuw bevond Europa zich in een diepe economische recessie. Er moest iets veranderen, want de armoede was groot en de klassentegenstellingen waren scherp. De ideologie van de Verlichting beloofde vooruitgang.
Nederland was formeel een republiek met een gekozen stadhouder, Willem V van Oranje-Nassau. De tegenstellingen tussen de gevestigde orde (in Nederland de orangisten) en de voorstanders van verandering (in Nederland de patriotten) leidden hier tot een burgeroorlog, die in 1787 door Willem V met hulp van een Pruisisch interventieleger werd beslecht. In 1793 viel het leger van de Franse republiek Nederland binnen. Hierdoor kwamen de patriotten aan de macht. In 1795 werd de Bataafse Republiek gesticht.
Na de Franse nederlaag werden de Oranjes in 1813 in hun oude positie hersteld. Meer dan dat: op de vleugels van de anti-republikeinse reactie werd Nederland een erfelijk koninkrijk. Het huis van Oranje werd een koningshuis.
Aan het eind van de 18e eeuw werden wijzerplaten van horloges geregeld versierd met afbeeldingen die verwijzen naar de actualiteit. In de roerige jaren van 1785 tot 1795 waren horloges populair waarmee de drager zich kon onderscheiden in de strijd tussen de gevestigde en de nieuwe orde. Horloges met Oranje-symbolen voor de voorstanders van het oude regime, horloges met vrijheidssymbolen voor de voorstanders van de revolutie. Er worden meer horloges met Oranje-symbolen gevonden, waarschijnlijk omdat onder de welgestelden meer voorstanders van de heersende orde te vinden waren.
Sinds 1813 heeft Nederland vrijwel geen revolutionaire constitutionele uitdagingen meer gekend. Het huis van Oranje bleef op de troon en kon van tijd tot tijd een jubileum vieren.
ik heb in mijn verzameling sinds deze week een nikkelen zak horloge met achterop een positief reliëf van koningin Wilhelmina met hangend haar. Aan de binnenkant is te Lezen koningin Wilhelmina, maar sommige letters staan in spiegelbeeld . nog nooit zo iets gezien. Ik denk dat het is gemaakt voor de kroning in 1898,gezien de kroon en de pedant vorm.
Groeten Adriaan (Aad) Bontenbal